Yaratıcılık Eğitimi
Online yaratıcılık eğitimi ya da yüz yüze verilebilecek
eğitimde, yaratıcılık ve yenilikçilik, yaratıcılığı geliştirme
teknikleri ve yaratıcılığı artırma yolları konuşulurken
değinilecek diğer konu başlıkları aşağıdaki gibidir;
• Neden Yaratıcılık?
• Yaratıcılığın hayatımıza kattıkları
• Yaratıcı yönlerimizi fark etme
• Sağ / Sol Beyin farkı
• Yaratıcı beynimizle hayattan keyif alma yolları
• Yaratıcılık Nasıl Körelir?
• Beyin Fırtınası
• Engellemeleri Kaldırmak
• Analitik, Sistematik Yaratıcılık
• İhtiyaçlar, Detaylar
• Zekânın 3 Boyutu
• Yaratıcı Özelliklere Sahip Bireyleri Nasıl Keşfederiz?
• Projeler, Vakalar
• Zihinsel Değişim Düzeyleri
• Problemi Doğru Saptamak
• Doğru Sorular Sormak
Yaratıcılık en basit şekliyle orijinal, sosyal faydalılığı olan ürünler veya fikirler yaratabilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Online Yaratıcılık alanında en önemli isimlerden olan Frank Barron, yaratıcılık için daha kapsamlı bir tanımlama yapmıştır. Öncelikle, yaratıcılık yaratılan ürünün özellikleri ve ürünün aldığı sosyal kabul ile değerlendirilebilir. İkinci olarak yaratılan ürün kendi koşulları içinde değerlendirilmelidir. Örneğin; çözülen ya da tanımlanan problemin zorluğu, önerilen çözümün zerafeti, ürünün yarattığı etki. Üçüncü olarak; yaratıcılık onu besleyen yeteneklerin, becerilerin temelinde değerlendirilebilir.
Yaratıcılık, diğer mental fonksiyonlardan farklı bir zihinsel yeterlilik olarak düşünülebilir. Yaratıcılık, “Zeka” adı altında toplanan kompleks bir çok yetenekle ilişkisi olmasına rağmen, onlardan bağımsız gözükmektedir. Genellikle, yaratıcılık yeteneği olan kişiler zeka testlerinde normal populasyondan daha yüksek puanlar almaktadır. Objektif gözlemciler tarafından da yaşıtlarından daha zeki olarak değerlendirilmektedirler. Fakat IQ testlerindeki yüksek puanlar yaratıcılığı göstermiyor olabilir. Bu konudaki çalışmalar üstün zekalı kişilerin diğerlerine kıyasla daha iyi sosyal becerilere ve sağlığa sahip olduğu göstermektedir. Bununla birlikte araştırmalar yaratıcılık anlamında genel populasyondan farklılık göstermediklerini ortaya koymuştur.
Yaratıcılık eğitimi içeriğinde, yaratıcılık yeteneğini ölçmeye yönelik çok çeşitli metotlar vardır.
Bunlar:
1) Farklı düşünme testleri
2) Tutum ve ilgi envanterleri
3) Kişilik envanterleri
4) Biyografik envanterler
5) Öğretmen değerlendirmeleri
6) Arkadaş değerlendirmeleri
7) Supervizör değerlendirmeleri
8) Ürünlerin değerlendirilmesi
9) Tanınma, saygınlık
10) Belirtilen yaratıcı aktiviteler ve başarılar
• Duygusal Engeller: Utangaçlık, aptal yerine konma ve yanlış yapma korkusu, hoşgörü yetersizliği ve aşırı öz eleştiri bu gruba girer.
• Kültürel Engeller: Toplumsal değerler bir kültürden diğerine değişmektedir. Bazıları yaratıcılığı desteklediği gibi bazıları da engellemektedir. Hayal etmenin boşa harcanan zaman olarak kabul edilmesi, çok oyunun sadece çocuklar için olduğunun düşünülmesi, … Kültürel engellere örnek olabilir.
• Öğrenilen Engeller: Eşyaların kullanımı (fonksiyonel kalıplaşma), anlamların verilmesi, ihtimallerin beklenilmesi ve kutsallaşmış tabularla ilgili gelenek engellerini kapsamaktadır.
• Algılama Engelleri: Adetler, problemlerin önemli olan ögelerini tanımada başarısızlığa yol açabilir. Bunlara aşağıdaki engel de eklenebilir.
• Yüklü Program Engelleri: Kalıplaşmış konular yığını olan ve belli süre içinde tamamlanması gereken eğitim programları da yaratıcılığa engel olabilmektedir…
•Yaratıcılık ve Kültür
Çeşitli kültürler içinde barındırdıkları bireyleri, kimi konularda yaratıcılığa özendirirken kimi konularda da aynı şeyi yapmazlar. Amerika Birleşik Devletleri’nde bilim ve sorun çözümü özendirilirken politik ve sosyoekonomik konularda bu özendirmeye rastlanamaz. Arap kültüründe ise teknik konularda yaratıcılığa izin verilirken, dini konularda izin verilmez. Diğer yandan, kimi kültürler uyum ve yapıya önem verirken, kimileri de yeniliği özendirmektedir.
•Yaratıcılık ve zihni rahatsızlıklar
Genellikle yaratıcı insanlar hem arkadaş canlısı, hem de akranları tarafından sevilen kişilerdir. Sosyal aktivitelere ilgi gösterirler, risk almaya ve yeniliği araştırmaya eğilimlidirler. Bu davranışları onları daha bağımsız ve gelenek dışı yaparken, aynı zamanda onları duygusal kararsızlığa götürür. Yaratıcı bireylerin psikolojik karakterlerinden biri de zihinsel hastalıklara eğilimli olmalarıdır.
Yaratıcı insan diğer insanlardan biraz farklı, biraz çılgın ve garip davranışları olan insandır. Bütün okullar öğrencilerin ruh sağlığı ile ilgilenirler. Öğrencilerinin ruhsal çöküntülere uğramamaları ve sağlıklı bir kişilik geliştirmeleri için uğraşırlar. Yaratıcılığın söndürülmesi; yaşamdan doyumun engellenmesine ve yüksek düzeyde gerilimlere, sinir bozukluklarına neden olmaktadır. Yaratıcılığın şizofreniye değil; yaratıcılık yokluğunun sinirsel bozulmalara yol açtığına inanılmaktadır. Yaratıcılık, şizofrenlerin ruh sağlığını yeniden kazanabilmeleri için gerekli bir kaynaktır. Sağlıklı her bireyin gizli gücü olan yaratıcılık, hastalık değil normalin türevidir.
•Yaratıcılık ve Sanat
Yaratıcılık yüzyıllar boyu olağanüstü insanlara özgü bir özellik olarak kabul edilmiş ve en çok güzel sanatlar alanında kullanılmıştır. Dahi ile deli arasında kıl payı bir ayrım olduğu gibi bilim dışı görüşler de yakın zamana kadar kabul edilegelmiştir. San’a göre yaratıcılık, “Sanatsal alanda başyapıtların ortaya çıkmasına neden olan süreçler bütünü ve ayrıca bir tutum ve davranış biçimidir.”
Düşünmek, yaratıcı düşünme için bir ihtiyaçtır. Sanat ile yaratıcılığı güçlü bir şekilde birleştiren şey akıldır. Sanat; güzellik, mükemmellik, uyum ve düzen yaratır. Fantezilerden doğan, ulaşılmaz olan, ilk bakışta görülmez olan şeyleri bize görünür kılar. Zevk ya da hoşnutsuzluğa ifade kazandırır.
Sezgiyi, yaratıcı süreçlerden oluşan sistematik bir modelin parçası olarak gören Graham Wallas, yaratıcılığı dört aşamalı bir model şeklinde oluşturmuştur.
• Hazırlık
Bu aşama, konunun, sorunun tanımlanması, sınırlarının çizilmesi, boyutlarının ve özelliklerinin belirlenmesi şeklinde yapılan çalışmaları kapsar. Çünkü hazırlık aşamasında düşünce gücünün ve yaratıcılık faaliyetlerinin yoğunlaşacağı hedef alan ortaya çıkmış olacaktır.
• Kuluçkaya Yatırma
İkinci aşama, konu ya da sorun hakkında yaratıcı düşüncelerin üremesi için bekleme süresi olarak görülür. Bilinçaltı ve diğer duyuların hareketiyle oluşan algının gerçekleşmesi, benzetme, ilişkilendirme ve yatay polenleme gibi zihni çalışmalar, bu aşamada daha aktiftir. Mantığın geciktirilmesiyle daha fazla yaratıcı düşünce üretilmesine ve üretilen düşüncelerden daha fazlasına yaşama şansı verilir.
• Yaratıcılıkların Ortaya Çıkması
Bu aşama için aydınlanma, şimşek çakması gibi kavramlar da kullanılmaktadır. Konu ve sorun hakkında yaratıcı sonuçlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Zaman zaman parlak düşünceler akla gelir. Her yaratıcı düşünce ilk ortaya çıktığında en iyisinin bu olacağı gibi bir ön yargı oluşur. Daha sonra üretilen başka yaratıcı düşüncelerle bu fikir değişir. Zihin yeni bir algı yakaladığı için sıçrama yaşanır.
• Yaratıcı Sonuçların Kabul Edilmesi
Üretilen yaratıcı düşüncelerin değerlendirilmesi, denenmesi, uygulanabilirliklerinin ölçülmesi sonra da seçilmesi aşamasıdır. Bu aşama için onaylama, doğrulama kavramları da kullanılmaktadır. Bu aşama yaratıcı düşünce üretiminin son adımıdır.
Bir dahi’yi dahi yapan şey nedir? Mona Lisa’yı yapan ressam ile izafiyet teorisini bulan bilim adamının benzer bir düşünce stili olabilir mi? Evet! Dahilerin ortak noktası birbirinden özgün fikirlerle ortaya çıkmaları yani ‘yaratıcı’ olmalarıdır.
Elbette her orijinal fikre sahip olan zamanda çığır açacak diye bir gerçeklikten söz edemeyiz; fakat özgün fikirlerle kendi küçük dünyamıza da birçok yenilik getirebiliriz ve en önemlisi de karşılaştığımız problemlere özgün çözümler bulabiliriz. Peki nasıl daha yaratıcı ve yenilikçi olabiliriz?
İşte size yaratıcılık eğitimi ile yaratıcılığınızı geliştirmenizde yardımcı olacak öneriler:
• İki problem bir taneden iyidir
İnsanlar genelde problemlere önceden karşılaştıkları benzer problemi hatırlayarak, aynı stratejileri ve benzer çözümleri uygulayarak çözüm bulurlar. Fakat yapılan çalışmalar insanların benzer problemler ve çözümlerini hatırladıklarında daha yetersiz olduklarını ortaya koydu.
Yani karşınıza çıkan engellerden kaçınmayın, hepsini bir araya toplayın; hafızanızda bir şeyleri anımsatmaya yardım edebilir.
• Jenerik Terimler
Yaratıcı düşünceyi geliştirecek bir başka yol da karşılaşılan problemi yazıp, probleme özgün fiilleri daha jenerik (yaygın) olanlarla değiştirmek.
Bu yöntem problemin detaylarından ziyade özüne odaklanmayla ilgili tekniklerden biridir.
• Eş anlamlar ve Kategorileme
Aynı fiilleri değiştirmek gibi, problemi eş anlamlı kelimelerle tekrar kodlama ve kategorileme yardımcı olabilir.
Yani bu teknik, problem tipini analiz etme ve farklı yollarla temsil etmek anlamına gelir. Bir çözüm bulmak için, sorunun temel yapısına ulaşmanın önemini vurguluyor.
• Kavga
İnsanların tartıştıklarında daha dar görüşlü, katı ve daha az yaratıcı oldukları düşünülür.
Fakat araştırmalara göre, aksi de mümkün olabiliyor. Yaptıkları deneylerde; anlaşmazlık yaşayan insanların daha çok problemle ilgili olduğu ve daha orijinal yollar ürettikleri ortaya çıkmıştır.
Sosyal anlaşmazlıklar insanlara yoğun motivasyonlu bir odaklanma sağlıyor gibi görünüyor. O halde yaratıcı olmak için kavgaya başlayın!
• Hayal etmeyi bırakın
Hepimiz hayal etme sürecinin yaratıcılık ve orijinal fikirler için bir kuluçka dönemi olduğunu düşünürüz. Hayal etmek iyidir fakat tüm bu sürecin yukarıdaki tekniklerin aksine ‘pasif’ olduğunu unutmayın.
Yapılan bir araştırma, bu sürecin çok az fayda sağladığını göstermekte. Sorun şu ki düşünülen fikirler hayalden öteye geçemeyebilir ve bu süreç size gereksiz zaman kaybı yaşatabilir.
Yaratıcılık eğitimi ile bireyin kendi içindeki yaratıcılık gücünü keşfetmesi ve maksimum düzeye ulaştırması amaçlanır.
